यस वर्ष ठूलो संख्यामा डेंगुको प्रकोप देखिएको पहाडी जिल्ला संखुवासभाबाट इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाका अधिकारी भर्खरै फर्किएका छन् ।
यसअघि डेंगु संक्रमणको लागि गैर-स्थानीय मानिने जिल्लामा १,२०० भन्दा बढी व्यक्तिहरूले यस रोगको लागि सकारात्मक परीक्षण गरेका थिए। संखुवासभासँगै हिमाली जिल्लासहित ७७ वटै जिल्लामा डेंगुको संक्रमण देखिएको छ ।
‘डेंगु भाइरसको सन्दर्भमा हाम्रा सबै अनुमान र विश्वास अप्रासंगिक बनेका छन्,’ महाशाखाका भेक्टर नियन्त्रण शाखाका प्रमुख डा गोकर्ण दाहालले भने । ‘यस वर्ष पनि सबै पहाडी जिल्लामा डेंगुको संक्रमण देखिएको छ भने संखुवासभा जस्ता पहाडी जिल्लाका जनता सबैभन्दा बढी प्रभावित भएका छन् ।
यस वर्ष कम्तिमा २० जनाको मृत्यु भइसकेको छ र ५०,००० भन्दा बढी व्यक्तिहरूले यो वर्ष भाइरसको लागि सकारात्मक परीक्षण गरेका छन् र जाडोको शुरुवातमा कमी आए पनि यो फैलिने क्रम जारी छ।
जनस्वास्थ्य विज्ञहरूले स्वास्थ्य अधिकारीहरूले डेंगु सम्बन्धी मृत्युको संख्या कम नरहेको आशंका गरेका छन्, किनकि धेरै जिल्लाहरूमा आधिकारिक रूपमा पुष्टि गरिएको भन्दा बढी मृत्यु भएको रिपोर्टहरू छन्। सरकारी केस रिपोर्टिङ प्रणाली प्रभावकारी नभएको र ८० प्रतिशतभन्दा बढीमा लक्षणविहीन भएकाले संक्रमितको वास्तविक संख्या केही गुणा बढी हुनसक्ने उनीहरुको भनाइ छ । डेंगुबाट संक्रमित धेरै व्यक्तिहरूमा हल्का लक्षणहरू देखिन्छन् र उपचारको आवश्यकता पर्दैन वा घरमै प्यारासिटामोलले उपचार गर्न सकिन्छ।
तापक्रम घटेपछि भाइरसको फैलावट रोकिने स्वास्थ्य मन्त्रालयका अधिकारीहरूले आशा गरेका थिए। तर, हरेक दिन विभिन्न जिल्लाबाट डेंगुका नयाँ संक्रमित भेटिने गरेका छन् ।
‘विगत केही वर्षदेखि वर्षैभर मानिसमा भाइरसको संक्रमण भइरहेकाले हाम्रो देशमा डेंगु महामारीको रुपमा फैलिएको छ,’ दाहालले भने । “हामीले अति प्रभावित जिल्लाका सरोकारवाला निकायहरूसँग भेटघाट गर्यौं र संक्रमण दर घटाउने उपायहरूबारे छलफल गर्यौं।”
डेंगु एक भाइरल रोग हो, जुन पोथी एडिस एजिप्टाई र एडिस एल्बोपिक्टस लामखुट्टेबाट सर्ने गर्छ। विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुसार एउटै भेक्टर (vector) ले चिकनगुनिया, पहेंलो ज्वरो र जिका भाइरस पनि सार्छ।
गत वर्ष ७७ वटै जिल्लामा फैलिएको भाइरसबाट ८८ जनाको मृत्यु भएको थियो भने ५४ हजारभन्दा बढी संक्रमित भएका थिए । त्यतिबेला काठमाडौं उपत्यकाका अस्पतालहरू डेंगुका बिरामीले भरिभराउ थिए र फार्मेसीहरूमा ज्वरो निको पार्ने सबैभन्दा बढी प्रयोग हुने औषधि पारासिटामोल सकिएको थियो।
2019 मा, यो रोगले कम्तिमा छ जनाको ज्यान लियो र 16,000 भन्दा बढी देशभरि अस्पतालमा भर्ना भए। त्यतिबेला यो भाइरस ६८ जिल्लामा फैलिएको थियो ।
