सम्पादकीय
नेपालका पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाहलाई आइतबार काठमाडौं फर्किंदा भव्य स्वागत गरियो। दुई महिना पोखरामा बसेर फर्किएका शाहलाई त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाहिर उनका हजारौँ समर्थकले भव्य स्वागत गरेका थिए। समर्थकहरूले “हामीलाई राजा फर्काइदेऊ”, “संघीय गणतन्त्र अन्त्य गर” र “राजसंस्थाको पुनःस्थापना गर” जस्ता नारा लेखिएका प्लेकार्ड बोकेका थिए। उनीहरू नेपालमा पुनः राजसंस्था स्थापना र हिन्दू राष्ट्रको पुनर्बहालीको माग गरिरहेका थिए।
राजालाई आध्यात्मिक दृष्टिकोणले हेरिन्छ । विष्णुको अवतार मानिएको छ । विष्णु सृष्टिका पालनकर्ताको प्रतीक हुन् । पूर्वराजा ज्ञानेन्द्रलाई पुनःराजाका रुपमा फर्काउनका लागि हिन्दु राष्ट्रको माग गरिएको छ, किनकि आध्यात्मिकता र हिन्दुत्वलाई एउटै लाइनमा राखेर हेर्ने गरिएको छ । जबकि वास्तविकता ठिक विपरीत छ । पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाह भौतिकवादी हुन् । उनले दुःखी जनता र देशका लागि उल्लेख्य योगदान केही गरेको देखिदैन । उनले आफ्नै परिवारको उत्थान र खुशीका लागि मात्र सम्पत्ति संग्रह र विस्तार गरेको उदाहरणहरु प्रशस्त छन् । हिन्दु राष्ट्रको सट्टा सनातन राष्ट्रको माग गर्नुपर्ने थियो । राजावादी अभियान्ताहरुमा त्यो स्तरको ज्ञानको अभाव भएकाले सतही रुपमा हिन्दुत्वको प्रचारप्रसार गरिरहेका छन् । अब विश्व एकधर्मतर्फ केन्द्रित हुँदै छ । यसतर्फ उनीहरु जोडिएका छैनन् ।
नेपालमा राजसंस्था खारेज गरिँदाको अवस्थामा राजसंस्थावादीहरूले ठूलो विरोध गरेका थिए। २००६ मा राजसंस्थाविरोधी आन्दोलनले ज्ञानेन्द्रलाई पदत्याग गर्न बाध्य बनायो। पछि संसद्ले २००८ मा राजसंस्था खारेज गर्दै नेपाललाई गणतन्त्र घोषणा गर्यो।
ज्ञानेन्द्र शाह २००१ मा राजा बनेका थिए, जब उनका दाजु राजा वीरेन्द्र शाहको सम्पूर्ण परिवार नरसंहारको सिकार भयो। उनले २००५ मा पूर्ण सत्ता कब्जा गरेपछि संसद विघटन गरे, संचार प्रणाली बन्द गरे, आपतकाल घोषणा गरे र देशलाई सैनिक शासनमा राखे। तर, २००६ मा जनआन्दोलनले उनलाई सत्ता त्याग्न बाध्य पार्यो।
राजसंस्था खारेज भएपछि ज्ञानेन्द्रलाई नारायणहिटी दरबार छोड्न भनियो। उनले पूर्वराजाका रूपमा कुनै सरकारी विशेष सुविधा नपाए पनि निजी सम्पत्तिका कारण उनी अहिले पनि एक धनी व्यक्ति मानिन्छन्।
उनका विभिन्न व्यापारिक लगानी छन्, जसमा होटल, चिया बगान, र विदेशी कम्पनीहरूमा लगानी समावेश छन्। २००८ मा मात्र सोल्टी होटलमा उनको लगानी १०० मिलियन डलरभन्दा बढी रहेको बताइन्छ। हिमालयन गुडरिक, सूर्या नेपाल टोब्याकोलगायतका कम्पनीहरूमा उनको ठूलो शेयर रहेको छ। नेपालमा मात्र नभई माल्दिभ्समा एउटा टापु, नाइजेरियामा पेट्रोलियम उद्योगमा लगानी रहेको बताइन्छ। साथै, काठमाडौंमा निर्मल निवास, महाराजगञ्जमा निजी आवास, बहुमूल्य गहना, कलाकृतिहरू र जग्गाजमिनसमेत रहेका छन्।
नेपालमा २००८ देखि अहिलेसम्म १३ वटा सरकार परिवर्तन भइसकेका छन्। निरन्तर राजनीतिक अस्थिरताका कारण विकास अपेक्षाअनुसार हुन नसकेको जनगुनासो छ। यही कारण पुनः राजसंस्था फर्किनुपर्ने आवाज उठ्न थालेको छ। केही समूहहरूले नेपालमा राजसंस्थासहितको प्रजातन्त्र पुनःस्थापना हुनुपर्ने माग गरिरहेका छन्।
तर, नेपालमा राजसंस्था फर्काउने सम्भावना तत्कालका लागि देखिँदैन। राजसंस्था पुनःस्थापनाका लागि संवैधानिक व्यवस्था परिवर्तन गर्नुपर्ने हुन्छ, जसका लागि संसद र जनमत आवश्यक पर्छ। हालसम्म प्रमुख राजनीतिक दलहरूले राजसंस्थाको पुनःस्थापनाको पक्षमा कुनै ठोस कदम चालेका छैनन्। यद्यपि राजनीतिक दल दर्ता गरेर पूर्व राजा ज्ञानेन्द्रलाई चुनाव लड्न प्रचण्ड र केपी शर्मा ओलीसमेतले सुझाएका छन् ।
राजनीतिक दलहरुबीचको खिचातानी र आपसी मनमुटावको कारण मिलेर देशको समृद्धिलाई मूर्त दिन नसकिरहेको अवस्थामा जनताले परम्परागत पार्टीहरुमाथि विश्वास गर्न छोडिदिएको जस्तो देखिन्छ । ज्ञानेन्द्र शाहको लोकप्रियता भने पुनः बढ्न थालेको देखिन्छ। नेपालमा आगामी दिनमा राजसंस्थाको भविष्य के हुन्छ भन्ने विषय राजनीतिक परिवेशमा निर्भर गर्नेछ।
