वासिङ्टन: चन्द्रग्रहण र सूर्यग्रहण संसारका सबैभन्दा अद्भुत खगोलीय घटनामध्येका हुन्, जसप्रति मानव जातिको सधैं रुचि रहँदै आएको छ। आज राति यस्तै एउटा दुर्लभ पूर्ण चन्द्रग्रहण लाग्दैछ। २०२२ पछि पहिलो पटक पूर्ण चन्द्रग्रहण हुन लागेको हो, जसलाई ‘ब्लड मून’ (रक्त चन्द्रमा) पनि भनिन्छ। यो ग्रहण उत्तर र दक्षिण अमेरिका, पश्चिमी युरोप, र अफ्रिकाका केही भागहरूमा देख्न सकिनेछ। दुर्भाग्यवश, यो चन्द्रग्रहण नेपालमा प्रत्यक्ष रूपमा देख्न सकिने छैन। तर, इच्छुक व्यक्तिहरूले अनलाइन प्रत्यक्ष प्रसारणमार्फत यसलाई हेर्न सक्नेछन्।
यो चन्द्रग्रहण पाँच घण्टासम्म रहनेछ, जसमा चन्द्रमा पृथ्वीको छायाँबाट गुज्रनेछ र ६५ मिनेटसम्म रातो देखिनेछ।
पूर्ण चन्द्रग्रहण कसरी हुन्छ?
पूर्ण चन्द्रग्रहण तब हुन्छ जब पृथ्वी सूर्य र पूर्णिमाको चन्द्रमाबीच सोझै आउँछ। यस्तो अवस्थामा पृथ्वीको गहिरो छायाँ (अम्ब्रा) चन्द्रमाको सतहलाई पूर्ण रूपमा ढाक्छ। पृथ्वीको वायुमण्डलबाट परावर्तित प्रकाश मात्र चन्द्रमासम्म पुग्न सक्छ, जसका कारण चन्द्रमा रातो देखिन्छ।
टाइम एण्ड डेटका अनुसार चन्द्रग्रहण पाँच चरणमा हुनेछ। स्थानीय समय अनुसार यो राति ११:५७ बजे सुरु भएर बिहान ६:०० बजे सकिनेछ। भारतीय समय अनुसार, १४ मार्च बिहान ९:२७ बजे सुरु भएर दिउँसो ३:३० बजे सकिनेछ। पहिलो चरणमा चन्द्रमा पृथ्वीको हल्का बाहिरी छायाँमा प्रवेश गर्नेछ, जसले गर्दा यसको चमक घट्नेछ। त्यसपछि यो गहिरो छायाँ (अम्ब्रा) मा प्रवेश गरेर विस्तारै रातो हुँदै जानेछ।
के नेपालमा चन्द्रग्रहण देख्न सकिन्छ?
नेपाल र भारतमा रहेका खगोलप्रेमीहरूका लागि निराशाजनक खबर छ। यो चन्द्रग्रहण नेपाल र भारतमा प्रत्यक्ष रूपमा देख्न सकिने छैन। यद्यपि, इच्छुक व्यक्तिहरूले युट्युबमा प्रत्यक्ष प्रसारणमार्फत यसलाई हेर्न सक्नेछन्।
चन्द्रग्रहण कसरी हेर्ने?
चन्द्रग्रहणलाई खुला आँखाले पनि हेर्न सकिन्छ। सूर्यग्रहणजस्तो यसलाई हेर्दा कुनै हानी हुँदैन। यदि साना टेलिस्कोप वा दूरबिनको प्रयोग गरियो भने, अझ स्पष्ट दृश्य देख्न सकिन्छ। चन्द्रमाका ठूला खाल्डा र महत्त्वपूर्ण संरचनाहरू समेत राम्रोसँग अवलोकन गर्न सकिन्छ। यदि तपाईं यस चन्द्रग्रहणलाई प्रत्यक्ष रूपमा हेर्न चाहनुहुन्छ भने, विभिन्न अनलाइन प्लेटफर्महरूमा यसको प्रत्यक्ष प्रसारण उपलब्ध हुनेछ। यसरी, नेपालमा रहेर पनि तपाईंले यो अद्भुत खगोलीय घटना अवलोकन गर्न सक्नुहुनेछ।
अर्को चन्द्रग्रहण कहिले लाग्छ?
यदि तपाईं यस चन्द्रग्रहणलाई हेर्न छुटाउनु भयो भने, २०२५ मा अर्को चन्द्रग्रहण लाग्नेछ। तर, त्यो ग्रहण उत्तर अमेरिकाबाट देख्न सकिने छैन। अर्को पूर्ण चन्द्रग्रहण ७–८ सेप्टेम्बर २०२५ को राति लाग्नेछ, जुन भारत र एशियाबाट प्रत्यक्ष रूपमा अवलोकन गर्न सकिनेछ।
