सम्पादकीय
प्रकृति र मानव सभ्यताको अन्योन्य सम्बन्ध सदियौँ पुरानो हो। तर, हाल विश्वव्यापी रूपमा देखा परेका डढेलो, सुनामी, महायुद्ध, र भूकम्पजस्ता घटनाहरूले विश्वको भविष्यबारे गम्भीर प्रश्न उठाएका छन्। हत्या, हिंसा, बलात्कार, व्यभिचार, भ्रष्टाचार, छलकपट, अहँकार आदिले व्यक्ति व्यक्तिलाई कब्जामा लिएको छ । यी घटनाहरू के कुनै ठूलो परिवर्तनको संकेत हुन्? के विभिन्न भविष्यवक्ताहरूले गरेको भविष्यवाणी साकार हुँदैछ? यी प्रश्नको उत्तर खोज्दै गर्दा हामी वैज्ञानिक तथ्य र यथार्थलाई नजिकबाट नियाल्नुपर्छ।
प्राकृतिक प्रकोप: वैज्ञानिक कारणहरू
प्राकृतिक प्रकोपहरूको विश्लेषण गर्दा, यी घटना पृथ्वीको प्राकृतिक प्रक्रियाको एक भाग भएको देखिन्छ।
- डढेलो (Wildfires):
- विश्वभर डढेलोको घटना बढ्नुमा जलवायु परिवर्तन मुख्य कारक हो। ग्लोबल वार्मिङका कारण तापक्रम वृद्धि हुँदै गएको छ, जसले वन क्षेत्र सुक्खा बनाउँदै डढेलोको जोखिम बढाएको छ।
- वैज्ञानिक प्रतिवेदनहरू अनुसार, सन् २०२० पछि डढेलोको संख्या र तीव्रता दुबै अत्यधिक रूपमा बढेको छ।
- भूकम्प:
- भूकम्प पृथ्वीको टेक्टोनिक प्लेटहरूको हलचलको परिणाम हो। यस्ता घटनाहरू लाखौँ वर्षदेखि भइरहेका छन्।
- तर, हालैका वर्षमा शहरीकरण र अव्यवस्थित विकासका कारण भूकम्पको असर निकै भयावह भएको छ।
- सुनामी:
- सुनामीहरू भूकम्प, ज्वालामुखी विस्फोट, र समुद्रभित्र हुने हलचलका कारण आउँछन्। जलवायु परिवर्तनले समुद्री स्तर बढाउँदा यस प्रकारका घटनाहरूको सम्भावना पनि बढेको छ।
- महायुद्धको त्रास:
- प्राकृतिक प्रकोप मात्र होइन, राजनीतिक अस्थिरता र द्वन्द्वले पनि विश्वलाई ठूलो परिवर्तनको कगारमा पुर्याएको छ। प्रमुख राष्ट्रहरूबीचको तनाव र आणविक हतियारको प्रतिस्पर्धा महायुद्धको खतरा निम्त्याइरहेको छ।
भविष्यवाणी र यथार्थता
विभिन्न भविष्यवक्ताहरूले मानव सभ्यतामा ठूला परिवर्तन आउने भविष्यवाणी गरेका छन्। तिनका आधारमा:
- कतिपय भविष्यवाणीहरू जलवायु परिवर्तनको प्रभाव र प्राकृतिक प्रकोपसँग मेल खान्छन्।
- तर, वैज्ञानिक रूपमा पुष्टि नभएका भविष्यवाणीहरूलाई सतर्कतापूर्वक हेर्नु जरुरी छ।
के हामी ठूलो परिवर्तनको संघारमा छौँ?
हामीले हाल देखिरहेका प्राकृतिक र मानवजन्य प्रकोपहरूलाई बेवास्ता गर्न सकिन्न। यी परिवर्तनहरूको परिणाम तत्काल महसुस नभए पनि दीर्घकालीन रूपमा हाम्रो अस्तित्वका लागि खतरनाक हुन सक्छ।
- वैज्ञानिक प्रमाणहरू:
- जलवायु परिवर्तनका कारण विश्वव्यापी तापक्रम वृद्धिले हाम्रो पर्यावरण प्रणालीलाई अस्थिर बनाएको छ।
- समुद्री सतहको वृद्धि, जैविक विविधताको ह्रास, र चरम मौसमी घटना यी सबै परिवर्तनको सूचक हुन्।
- सामाजिक प्रभाव:
- प्राकृतिक प्रकोपका कारण मानवीय विस्थापन, खाद्य संकट, र सामाजिक अस्थिरता बढ्ने सम्भावना छ।
- राजनीतिक द्वन्द्वले मानव सभ्यता झन् कमजोर बन्न सक्छ।
- जस्तो मानवको विचार, संकल्प र चरित्र हुन्छ त्यस्तै ऊ बसोबास गर्ने वातावरण बन्छ । अहिले मानवीय सोच, संकल्प र आचरण अपवित्रताले आक्रान्त छ । यसको शुद्धिकरण आवश्यक छ, चाहे त्यो प्राकृतिक आपदाकै रुपमा किन नहोस् ।
उपाय र अगाडि बढ्ने बाटो
यो समय भयभीत भएर बस्ने होइन, सुधार र समाधानतर्फ अघि बढ्ने हो।
- जलवायु परिवर्तन रोकथाम:
- हरितगृह ग्यासको उत्सर्जन घटाउन दिगो विकासका परियोजना लागू गर्नुपर्छ।
- नवीकरणीय ऊर्जा स्रोतको प्रयोग बढाउनुपर्छ।
- प्राकृतिक प्रकोपको पूर्वतयारी:
- भूकम्प प्रतिरोधी संरचना निर्माण गर्नुपर्छ।
- तटीय क्षेत्रमा बसोबास गर्ने जनतालाई सुनामीबाट सुरक्षित राख्न विशेष कार्यक्रम ल्याउनुपर्छ।
- सामाजिक र राजनीतिक स्थिरता:
- अन्तर्राष्ट्रिय सहकार्यमार्फत द्वन्द्वको समाधान खोज्नुपर्छ।
- सहिष्णुता र शान्तिको प्रवर्द्धनमा जोड दिनुपर्छ।
- धर्मपरायणता (सनातन धर्मको आश्रय), सात्विकता, पवित्रतालाई मानवजगतको आधारास्तम्भ बनाइनुपर्दछ ।
निष्कर्ष
प्राकृतिक प्रकोप र मानवजन्य द्वन्द्वले विश्वलाई परिवर्तनको संघारमा पुर्याएको सत्य हो। तर, यी परिवर्तनलाई दीर्घकालीन संकटमा परिणत हुन नदिन आजैदेखि सामूहिक प्रयास आवश्यक छ। वैज्ञानिक दृष्टिकोण र सहकार्यले मात्र हामी विश्वको भविष्य सुरक्षित राख्न सक्छौँ। मानव जाति सृष्टिको केन्द्र हो । मानव जातिकै लागि प्राकृतिक संरचना सृष्टिमा आयो । मानवजातिद्वारा गरिने आहारविहारले यसलाई प्रत्यक्ष रुपमा प्रभावित बनाइरहेको हुन्छ । यसलाई संरक्षरण गर्ने कि ध्वस्त पार्ने मानवको जीवनशैलीमा निर्भर छ । जीवनशैलीलाई सन्तुलित बनाऔँ ।
