नेपालको बहुसांस्कृतिक पहिचानमा गुरुङ समुदायको विशिष्ट स्थान छ। हिमाली र पहाडी क्षेत्रका प्रमुख बासिन्दा गुरुङ समुदायले आफ्नो मौलिकता, परम्परा, र संस्कृतिको संरक्षण गर्दै आइरहेका छन्। नेपालका गण्डकी प्रदेशका लमजुङ, कास्की, स्याङ्जा, र गोरखा जिल्ला गुरुङहरूको मुख्य बसोबास क्षेत्र मानिन्छ।
गुरुङ समुदायको इतिहास र परिचय
गुरुङ समुदायलाई ूतमुू पनि भनिन्छ। उनीहरूको आफ्नै भाषा, लिपि, र परम्परागत मान्यताहरू छन्। गुरुङ समुदाय मंगोलियन मूलका मानिन्छन्, र उनीहरूको जीवनशैली कृषि, पशुपालन, र साहसिक कार्यसँग गहिरो रूपमा जोडिएको छ।
रोचक तथ्यहरू
तमु ल्होसार
गुरुङ समुदायको मुख्य चाड ूतमु ल्होसारू हो, जुन पुस महिनाको अन्त्यतिर मनाइन्छ। यस चाडमा नयाँ वर्षको स्वागत गरिन्छ र परम्परागत नाचगान, सांस्कृतिक कार्यक्रम, र विशेष परिकारको मजा लिइन्छ।
गोर्खाली इतिहासमा योगदान
गुरुङ समुदायका धेरै सदस्य गोर्खा सैनिकका रूपमा विश्वभर ख्याति कमाएका छन्। उनीहरूको साहस र अनुशासनका कारण गोर्खा सैनिकहरू विश्वमै प्रसिद्ध छन्।
पारिवारिक संरचना
गुरुङ समुदायमा मातृसत्तात्मक परम्परा छ। महिलाहरूको भूमिकालाई विशेष महत्त्व दिइन्छ।
संयुक्त परिवारमा बस्ने चलन अझै कायम छ।
सांस्कृतिक नृत्य र संगीत
गुरुङहरूको सोरठी नृत्य र रोधि घर परम्परा धेरै चर्चित छ।
मोहनी र घाँटु जस्ता नाचहरू सांस्कृतिक जीवनशैलीको अभिन्न हिस्सा हुन्।
परम्परागत पोशाक
गुरुङ महिलाहरूले गुन्यु–चोली र पुरुषहरूले भोटो र कछाड लगाउँछन्।
उनीहरूको पोशाक स्थानीय बनावट, डिजाइन, र रंगीन कपडाबाट तयार पारिएको हुन्छ।
भाषा र लिपि
गुरुङ समुदायको आफ्नै भाषा तमु क्यि हो। यो तिब्बती–बर्मेली भाषासँग सम्बन्धित छ।
गुरुङ भाषालाई लिपिबद्ध गर्ने प्रयासहरू हाल तीव्र रूपमा भइरहेको छ।
खानपान
गुरुङहरूको परम्परागत खानामा ढिंडो, गुन्द्रुक, सुकुटी, र माछा विशेष रूपमा लोकप्रिय छन्।
उनीहरूको आत्मनिर्मित स्थानीय पेय मर्छा प्रख्यात छ।
धार्मिक मान्यता
गुरुङ समुदायमा बौद्ध धर्म र प्रकृतिपूजाको प्रभाव छ।
क्होल (पुजारी) र लामाले धार्मिक अनुष्ठान सञ्चालन गर्छन्।
संरक्षणका लागि प्रयास
गुरुङ समुदायले आफ्नो भाषा, संस्कृति, र परम्परा जोगाउन विभिन्न संघ–संस्था स्थापना गरेका छन्।
गुरुङ समुदाय नेपालको सांस्कृतिक र सामाजिक जीवनको अभिन्न हिस्सा हो। उनीहरूको संस्कृति, परम्परा, र योगदानले नेपालको विविधतालाई झल्काउँछ। यस्ता समुदायहरूको संरक्षण र प्रवर्द्धनले देशको मौलिक पहिचान बलियो बनाउनेछ।
