सम्पादकीय
हालै प्यूठानको सरुमारानी गाउँपालिकामा भएको एक घटनाले हाम्रो समाजमा किशोर-किशोरीहरूबीच बढ्दो शारीरिक आकर्षण र यसको गम्भीर परिणामबारे सोच्न बाध्य बनाएको छ। डस्टबिनमा नवजात शिशुको शव भेटिएको घटनाले केवल कानुनी पक्षमात्र होइन, हाम्रो सामाजिक संरचना र नैतिक शिक्षाको अवस्थालाई समेत उजागर गरेको छ।
किशोर-किशोरीहरूका लागि यो उमेर स्वाभाविक रूपमा जिज्ञासु र भावनात्मक परिवर्तनको समय हो। तर, यो जिज्ञासालाई सही दिशा नदिँदा गम्भीर परिणाम देखा पर्न सक्छन्। समाजमा तीव्र प्रविधि र ग्लोबलाइजेशनको प्रभावले उनीहरूको मानसिकता र व्यवहारमा नकारात्मक प्रभाव पारेको देखिन्छ। मोबाइल, सामाजिक सञ्जाल, टिभी सिरियल, र फिल्मले किशोरहरूलाई अपरिपक्व उमेरमै शारीरिक सम्बन्धतर्फ आकर्षित गराउने भूमिका खेलेका छन्।
रोकथामका उपायहरू
१. सात्विक आहार र नैतिक शिक्षा: पोषण र जीवनशैलीले मानिसको मानसिकता र व्यवहारमा ठूलो भूमिका खेल्छ। किशोर-किशोरीलाई सात्विक आहार र साधारण जीवनशैलीतर्फ अभिप्रेरित गरिनुपर्छ। विद्यालयहरूमा नैतिक शिक्षा र आत्म-नियन्त्रणका पाठ्यक्रम समावेश गर्नुपर्छ।
२. प्रविधिको उपयोगमा नियन्त्रण: मोबाइल फोन, इन्टरनेट, र सामाजिक सञ्जालको प्रयोगमाथि निगरानी आवश्यक छ। अभिभावकले आफ्ना बच्चाहरूको प्रयोगलाई सीमित गर्नुका साथै उनीहरूलाई उपयुक्त सामग्री मात्र हेर्न प्रेरित गर्नुपर्छ। टिभी सिरियल, फिल्म र अन्य मनोरञ्जन सामग्रीले किशोरावस्थाको मानसिकता बिगार्ने खालका सन्देश दिनु हुँदैन। यसलाई नियमन गर्न सरकार र समाज दुवैले कदम चाल्नुपर्छ।
३. कानुनी कठोरता: शिक्षा र नैतिकताका प्रयासको अतिरिक्त कानुनी कठोरताले पनि योगदान दिन सक्छ। नागरिकता र सरकारी जागिरका सुविधाहरू प्राप्त गर्नका लागि निश्चित नैतिक मापदण्ड पुरा गर्नुपर्ने व्यवस्था गर्न सकिन्छ। यसले किशोर-किशोरीहरूलाई उत्तरदायी बनाउन मद्दत पुर्याउँछ।
४. अभिभावकीय भूमिका: किशोरहरूको जीवनमा अभिभावकको मार्गदर्शन सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण हुन्छ। परदेशमा रोजगारीका लागि जाने अभिभावकले आफ्ना सन्तानको उचित हेरचाह सुनिश्चित गर्नुपर्ने हुन्छ।
५. सामुदायिक जागरण: विद्यालय र स्थानीय समुदायले किशोर-किशोरीहरूबीच शारीरिक सम्बन्धको परिणामबारे जानकारी दिने कार्यक्रम सञ्चालन गर्नुपर्छ। ‘लैंगिक शिक्षा’लाई सही रूपमा परिभाषित गरेर शिक्षाको अंश बनाउनु आवश्यक छ।
निष्कर्ष
किशोर-किशोरीहरू समाजको भविष्य हुन्। उनीहरूको जिज्ञासा र ऊर्जा सही दिशामा परिचालित गर्न नसके, यसले गम्भीर सामाजिक र व्यक्तिगत समस्याहरू जन्म दिन्छ। समयमै सचेत भएर शिक्षा, प्रविधिको नियन्त्रण, र कानुनी व्यवस्थामार्फत यो समस्या समाधान गर्नुपर्ने आवश्यकता छ। किशोरहरूको भविष्य र समाजको सन्तुलनका लागि यो महत्त्वपूर्ण कदम हुनेछ।
