लोकसारथि, २९ फागुन । नासाले बिहीबार साँझ अन्तिम ४५ मिनेटको काउन्टडाउनमा रहँदा अन्तर्राष्ट्रिय अन्तरिक्ष स्टेशन (ISS) मा अर्को चालकदल पठाउने योजना स्थगित गर्यो। प्रक्षेपण स्थलको हाइड्रोलिक्स प्रणालीमा समस्या देखिएपछि प्रक्षेपण रोकिएको हो। यदि समस्या समाधान भएमा, नासा र स्पेसएक्सले शुक्रबार पुन: प्रक्षेपण प्रयास गर्नेछन्।
यो स्थगनका कारण स्टारलाइनर कमान्डर बैरी “बुच” विलमोर र पाइलट सुनीता विलियम्स, साथै अन्य दुई अन्तरिक्षयात्रीको पृथ्वी फिर्ती अझै दुई दिन पछाडि सर्नेछ।
क्रू-१० को प्रक्षेपण स्थगित
क्रू-१० का कमान्डर एनी म्याकलेन, पाइलट निकोल आयर्स, जापानी अन्तरिक्षयात्री ताकुया ओनिशी, र रूसी अन्तरिक्षयात्री किरील पेस्कोभ नासाको ऐतिहासिक लन्च प्याड ३९ बाट प्रक्षेपणका लागि तयारी अवस्थामा थिए। यद्यपि, अन्तिम चरणमा स्पेसएक्सका इन्जिनियरहरू फाल्कन ९ रकेटलाई स्थिर राख्ने दुई हाइड्रोलिक क्ल्याम्पमध्ये एउटामा समस्या देखिएकोले परीक्षण गरिरहेका थिए।
उक्त प्रणाली सामान्य रूपमा काम गरिरहेको देखिए पनि क्ल्याम्प पूर्ण रूपमा खुकुलो हुनेमा अनिश्चितता थियो। यस कारणले बिहीबारको प्रक्षेपण रद्द गरियो। शुक्रबार प्रक्षेपणका लागि प्रयास गरिनेछ, यदि मौसमले साथ दियो भने।
क्रू-१० को प्रक्षेपण सफल भएमा, उनीहरू अर्को दिन ISS मा पुग्नेछन्। त्यहाँ हाल कार्यरत क्रू-९ का सदस्यहरूले दुई दिनभित्र सबै जिम्मेवारी हस्तान्तरण गर्नेछन्। यसपटक पाँच दिन लाग्ने सामान्य हस्तान्तरण प्रक्रिया छोट्याइएको छ, ताकि ISS मा खाद्यान्नको भण्डारणलाई कायम राख्न सकियोस।
सुनीता विलियम्स र विलमोरको फिर्ती प्रक्रिया
क्रू-१० सफलतापूर्वक ISS मा पुगेपछि, क्रू-९ का सदस्यहरू निक हेग, अलेक्जेन्डर गोर्बुनोभ, बुच विलमोर, र सुनीता विलियम्स मार्च १९ मा पृथ्वी फिर्ता हुनेछन्। उनीहरूले मार्च २० वा २१ मा पृथ्वीमा अवतरण गर्ने सम्भावना छ।
यदि सबैकुरा योजनाअनुसार भयो भने, स्टारलाइनर अन्तरिक्षयात्रीहरू २८८ दिन (९.५ महिना) अन्तरिक्षमा रहनेछन्, जुन सुरुवातमा मात्र एक हप्ताको लागि योजना गरिएको थियो।
अमेरिकाको एकल सबैभन्दा लामो अन्तरिक्ष उडानको रेकर्ड नासाका अन्तरिक्षयात्री फ्र्याङ्क रुबियोले बनाएका छन्, जसले ३७१ दिन अन्तरिक्षमा बिताएका थिए। रुबियोलाई ISS मा सोयुज अन्तरिक्षयानमा समस्या आएका कारण थप समय रहनुपरेको थियो। स्टारलाइनर चालकदलको अवस्था पनि त्यस्तै भएको थियो।
राजनीतिक चर्चा र अन्तरिक्ष मिसन
यस पटकको अन्तरिक्ष मिसनले राजनीतिकरूपमा ठूलो चर्चा पाएको छ। पूर्व अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले विलियम्स र विलमोरलाई ‘अन्तरिक्षमा अड्किएको’ भन्दै जो बाइडेन प्रशासनलाई दोष लगाए। ट्रम्पले स्पेसएक्सका सीईओ एलन मस्कलाई उद्धार गर्न अनुरोध गरेका थिए, जसले ‘म तयार छु’ भन्ने प्रतिक्रिया दिएका थिए।
तर, मस्कले जसरी प्रस्ताव गरेका थिए, त्यसरी उनीहरूलाई ल्याइँदैन। क्रू-१० को आगमनपछि क्रू-९ आफ्नै ड्र्यागन अन्तरिक्षयानबाट फर्किनेछन्।
नासाका अधिकारीहरूले भने ट्रम्पको आलोचनालाई अस्वीकार गरेका छन्। स्पेसएक्सका व्यावसायिक अन्तरिक्ष कार्यक्रमका प्रमुख स्टिभ स्टिचका अनुसार, स्टारलाइनर चालकदललाई फिर्ता ल्याउने योजनामा गत अगस्टमै निर्णय भइसकेको थियो। उनले भने, “हामीले यसबारे एक महिना अघि नै छलफल गरिरहेका थियौं।”
नासाका वरिष्ठ अधिकारी केन बोवर्सक्सले भने, “राष्ट्रपतिबाट रुचि देखिनु राम्रो कुरा हो, तर यस निर्णयमा बाहिरी दबाबको कुनै असर थिएन।”
स्टारलाइनरको प्राविधिक समस्या र मिसनको लम्बाइ
बुच विलमोर र सुनीता विलियम्स जुन ५, २०२४ मा पहिलो पटक स्टारलाइनर अन्तरिक्षयानबाट प्रक्षेपित भएका थिए। तर, अन्तरिक्षमा पुगेपछि स्टारलाइनरको हिलियम चुहावट र थ्रस्टर समस्या देखिए। नासाले केही हप्ता परीक्षण गरेपछि उक्त यानलाई सुरक्षित रूपमा पृथ्वीमा ल्याउने निर्णय गर्यो।
स्टारलाइनरको प्राविधिक कमजोरीका कारण नासाले यसको प्रयोग गरेर अन्तरिक्षयात्रीलाई ल्याउने योजना रद्द गर्यो। उनीहरूलाई पृथ्वी फर्काउन अन्ततः क्रू-९ ड्र्यागन अन्तरिक्षयानलाई प्रयोग गर्ने निर्णय भयो।
विलियम्सले भनेकी थिइन्, “हामीलाई थाहा थियो यो परीक्षण उडान हो, र केही समस्या आउन सक्छ। हामीले ती समस्याहरू भेट्यौं। त्यसैले यो कुनै अचम्मको कुरा थिएन।” उनले थपिन्, “हामी दुवै नाभीका अफिसर हौँ, हामी लामो मिसनको लागि तयार थियौं। टीमको हितका लागि लामो समय ISS मा बस्नु उचित ठान्यौँ।”
निष्कर्ष
नासाको योजनाअनुसार, क्रू-९ मार्चको अन्त्यसम्म पृथ्वीमा फिर्ता आउनेछ। यद्यपि, प्राविधिक समस्याका कारण यो प्रक्रियामा केही ढिलाइ भइरहेको छ। स्टारलाइनर अन्तरिक्षयानले देखाएको कमजोरीले बोइङ कम्पनीका लागि ठूलो धक्का भएको छ। नासाले भविष्यमा कसरी यसको सुधार गर्नेछ भन्ने अझै अनिश्चित छ।
अब सबैको ध्यान मार्च १९ को क्रू-९ फिर्ती मिशनमा केन्द्रित छ, जसले स्टारलाइनरको बहुप्रतिक्षित यात्रालाई अन्त्य गर्नेछ।
